Bugünlerde hukuk ve hukuk eğitimi çok popüler. Avukatlar ne kadar kazanıyor? Hukuk öğrenmek mantıklı mı? Bunlar bize sürekli gelen sorular. Baroya avukat ilanı verdiğimizde bize gelen CV’lerde mühendis, polis, öğretmen olmuş kişilerin olduğunu görebilirsiniz. Çok farklı niteliklere sahip insanlar avukat olmak istiyor. CV’leri incelediğimde matematik öğretmeni olan bir arkadaşımı görmek beni şaşırttı. En çok gelecek vaat eden kariyerlerden biri olan bilgisayar bilimcisi bana CV gönderdiğinde tamam dedim. Şimdi bu sorunla başa çıkma zamanı. Avukat olmak isteyen herkese hayalleri ile gerçekleri arasında bir uçurum olduğunu söylemek istiyorum.
Daha sonra hukuk okuyan arkadaşlarım bana “avukatlar çok zengin” ya da “avukatların işi garanti” gibi cevaplar verdiler. Hukuk fakültelerinden mezun olanlar devletin hemen her kademesinde çalışabiliyorlar. Hukuk okuyan ya da avukat olan kişilerin asla işsiz kalmayacağına dair genel bir kanı var. Her üç gençten birinin işsiz olduğu ülkemizde çoğu insan avukat olmayı altın bilezik olarak görüyor ve hukuk fakültelerine kaydoluyor. Bakalım altın hala orada mı yoksa rengi mi değişti?
Hukuk okumaya değer mi?
Avukat olmanın maliyetinden bahsederek başlayalım. Avukat olabilmeniz için YKS’yi kazanmanız gerekiyor. Tabii ki istisnalar var. Adalet savaşçıları buna bir örnek. Adalet savaşçıları nedir? Bir yöntemi olduğunu duymuştum. İki yıl adalet okuyorsunuz. Açık öğretim bile mümkünmüş. Hukuktan işletmeye geçmek için dikey sınava giriyorsun. Oh, ne güzel. Bu arkadaşlar adalet savaşçısı. Benim arkadaşım barajın bir puan üstünde kalarak özel bir üniversitede MBA kazandı. Bir yıl sonra bölüm değiştirerek işletmeden hukuka geçti. YKS’ye bir çözüm bulamazsanız yine de zorlu hukuk sınavına girebilirsiniz.
Diyelim ki hukuk okumaya karar verdiniz. Hukuk fakültesi ne kadar sürüyor? Dört. Bazen amaç programı beş yıla uzatmaktır. En az dört yıl YKS için çalıştığınız kadar YKS için de çalışmalısınız. Neden? Hukuk eğitimi bizim ülkemizde ezbercilikten ibaret! İnternetten saniyeler içinde ulaşabileceğiniz bilgileri ezberlemek için dört uzun yıl harcıyorsunuz. İngilizler Hindistan’ı sömürgeleştirirken de aynı şeyi yaptılar. Öğrenciler logaritma kuralını ezberlemeye zorlandılar ki özgürlüğü ve bağımsızlığı unutsunlar. İngilizlerin sömürgecilikte yaptıklarını biz de eğitim adı altında yapıyoruz. Eğitim sistemimiz neredeyse tamamen ezberci. Ama hukuk bunun en tepesinde.
Hukuk fakültesi bittiğine göre sorun çözüldü mü? Evet, çözüldü. Dört yıl sonra, bu yıl hukuk fakültesine başlayanlar avukatlık mesleğine giriş sınavına girmek zorunda kalacaklar. Hukuk fakültesi sınavının da YKS kadar zor olacağını söyleyebiliriz.
Stajyer avukatların maaşları
Hukuk eğitiminizi tamamladınız. Sınavınızı geçtiniz. Stajınız başlıyor. Öğrenci avukatlık deneyimi kölelik ile karşılaştırılabilir. Bir stajyer için yer bulmak zordur. Neden mi? Tecrübe gerekli. Beni yanlış anlamadınız. Hukuk fakültesinden yeni mezun olmuş bir kişinin staj yapması için tecrübeye ihtiyacı vardır. Hukuk fakültesi öğrencilerinin büyük çoğunluğu hukuk bürolarında istihdam ediliyor. Ya bir staj bulursanız? Stajyer bir avukatın ortalama maaşı nedir? 1500 TL. Bu düşük ücret için yorucu bir yılı ayak işlerine koşturarak geçiriyorsunuz. Benim staj yaptığım dönemde Uyap yaygın olarak kullanılmıyordu. Postacı gibi mahkemelere dilekçe götürürdüm. Çağlayan’dan Bakırköy’e, Kartal’a kadar her gün İstanbul turu yapardım. Hey, eski güzel günlerdi.
Yeni avukatlar için ortalama maaş nedir?
Diyelim ki hepsini aştınız. YKS’yi geçtiniz ve 4 yıl hukuk okudunuz. Hukuk mesleklerine giriş sınavını da geçtiniz. Stajınızı tamamladıktan sonra yeni bir avukat olarak kariyerinize başladınız. Yeni bir avukat ne kadar kazanıyor biliyor musunuz? 3000 TL. Tüm bu masraflardan sonra aldığınız maaş asgari ücretin biraz üzerinde.
Avukatlar ortalama ne kadar kazanıyor?
Kendi bürosu olan avukatların kazançlarını ölçmek zordur. Ne bir üst ne de bir alt sınır vardır. Baronun ücret tarifesi, avukatların dava başına ne kazandıklarının bir örneğini göstermektedir. Ortalama avukatlık ücreti bu civardadır. Ücret yapısı boşanma avukatına mı yoksa iş avukatına mı başvurduğunuza bağlı olarak da değişir.
Hukukta hayaller ve hayatlar
Diğer tüm mal ve hizmetler gibi avukatların değeri de arz arttıkça azalmıştır. Her geçen gün avukat sayısı önlenemez bir şekilde artmaktadır. Her ilde bir üniversite kurulması kampanyası başlangıçta olumlu bir şeydi, ancak ciddi olumsuz etkileri oldu. Özellikle hukuk fakültesi mezunları için. Her üniversite bir hukuk fakültesi ekledi çünkü fakülte hiçbir donanımı olmadan kolayca açılabiliyor.
Şu anda 135 tane hukuk fakültesi var. Ben 2005 yılında hukuk fakültesinde öğrenciydim ve sadece 31 tane vardı. Şu anda dört kattan fazla arttı. Hukuk fakültesi kontenjan sayısındaki artış da kayda değer. 2013’te 81.000 olan avukat sayısı bugün 150.000’i aşmış durumda. Bu da avukat sayısının 7 yılda iki katına çıktığı anlamına geliyor. 2024 yılına kadar, 2013 yılında hukuk fakültesine girenlerin okulu tamamlayacak olması nedeniyle avukat sayısının iki katına çıkması beklenmektedir.
Avukat sayısı arttıkça avukat olmanın değeri azaldı. Hayal ile yaşam arasındaki uçurum her geçen gün daha da açılıyor. Avukat olup zengin olmayı, Mercedes’e binmeyi ya da Chanel çanta takmayı hayal etmeyin.
Zengin avukatlar olduğunu mu düşünüyorsunuz? Birçok zengin avukat var. Listede bazı avukatlar var. İstanbul Barolar Birliği Başkanı’na göre avukatların elde ettiği gelirin yüzde 92’sini 50 hukuk bürosu paylaşıyor. Yani hemen her meslekte olduğu gibi hukukta da dağılımda büyük bir adaletsizlik var. Bu elli bürodan birinde ortak olma potansiyeline sahip olduğunuza inanıyorsanız başvurabilirsiniz. Ancak beklentiler pek iyi görünmüyor.
Avukat olma isteğinizi ya da mesleğe olan tutkunuzu kırmak gibi bir niyetim yok. Yoksa var mı? Taş mı yiyelim? Her yıl 20.000 avukat geride kaldığında ne olacak Sokaklarda dilekçe mi satılmalı?
Hukuk eğitimi almanın ve avukat olmanın birçok avantajı vardır
Bir avukatın mali durumu zamanla iyileşebilir. Masrafları ödedikten ve engelleri aştıktan sonra tatmin edici bir gelire sahip olabilirsiniz. Haklarınızı bilmek ve başkalarının bunları elde etmesine yardımcı olmak iyidir.
Hukuk öğrencisi olmayı seveceğinizi düşünüyorsanız ve bu ilgilendiğiniz bir şeyse, o zaman hukuk okumanızı tavsiye ederim. İş bulacağınıza veya avukatların yüksek maaşları olduğuna inandığınız için bu yola giriyorsanız, o zaman tavsiye etmem. Tahmini gelir, ödeyeceğiniz paraya kıyasla çok düşüktür. Başka bir meslekte iş bulamıyorsanız avukat olmaya değmez. Amerika Birleşik Devletleri’nde işsizliğin büyük bir sorun olduğu bir sır değil. Ne kadar nitelikli olursanız olun, iş bulmak kolay değildir. Ancak hukukta da durum benzerdir. YKS, staj ve YKS dahil olmak üzere 6 yıllık yoğun bir emeği seçtiğiniz mesleğe adarsanız daha iyi sonuçlar alırsınız.