Mahkeme, babanın ve evlilik dışı doğan çocuğun baba olup olmadığına karar verir. Evlilik veya tanıma babalığı tesis edebilir. Babalık davaları tespit ile ilgilidir.
Babalık davasını nasıl açabilirim?
Öncelikle babalık davasına konu olan çocuğun annesinin tespit edilmesi gerekir. Yargıtay’a göre babalık davası açılmadan önce annenin bilinmesi gerekir. İkinci olarak, çocuğun soybağının başka bir erkekle kurulmamış olması gerekir. Türk Medeni Kanunu’na göre, evli bir kadının kocası dışındaki bir erkekten hamile kalması halinde doğan çocuk, kocası ile akraba sayılır.
Son olarak, bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmesi gerekmektedir. Babalık davası açacak olan taraf, Hazine ve Cumhuriyet Savcısını bilgilendirmelidir.
Kimler babalık davası açabilir?
Babalık davası sanılanın aksine çocuğun babası olduğunu iddia eden kişi tarafından açılamaz. Tanıma yöntemi, çocuğun babası olduğunu iddia eden kişi tarafından şartları taşıması halinde kullanılabilir. Bu kişinin hiçbir hukuki menfaati olmadığı için kanun koyucu babalık davası açmasına izin vermeyi uygun görmemiştir. Bu davayı anne ve çocuk açabilir. Hem anne hem de çocuk birlikte veya ayrı ayrı babalık davası açabilir. Bir davada verilen karar diğeri için kesin hüküm teşkil etmez. Anne ya da çocuğun davada uzlaşmaları ya da feragat etmeleri dava açma haklarını etkilemez. Feragatin dava açılmadan önce yapılamayacağını unutmayın. Dava sırasında çocuğu temsil etmekten kayyım sorumludur.
Anne, baba olduğu iddia edilen erkekle babalık bağının kurulması için babalık davası da açabilir. Anne ayrıca doğumdan kaynaklanan her türlü maddi zararı talep etme hakkına sahiptir. Anne bu zararları babalık davasının bir parçası olarak veya ayrı olarak talep edebilir. TMK’nın 304. maddesinde talep edilebilecek tazminat türleri sıralanmıştır. Doğum masrafları, doğumdan önceki ve sonraki altı haftalık dönemdeki geçim masrafları ve durumdan kaynaklanan diğer masraflar talep edilebilir. Çocuk ölü doğmuş olsa bile bu tazminat talep edilebilir. Bir anne çocuğuna yardım etmek için nafaka da talep edebilir.
Babalık davaları çocuklar tarafından açılabilir. Çocuk, baba ile çocuk arasında soybağının kurulmasını isteyecektir. Baba tarafından başka bir kişiyle akraba olan çocuk, bu babalığın reddedilmesini talep etmelidir. Bu yapılmadan babalık davası açılamaz. Babalık davası çocuk tarafından nafaka talep etmek için kullanılabilir. Çocuk reşit olana kadar nafaka almaya devam edecektir. Nafaka hakkındaki yazımız daha fazla bilgi içermektedir.
Dava, baba olduğu iddia edilen kişiye karşı açılabileceği gibi, bu kişinin ölmüş olması halinde mirasçılarına karşı da açılabilir. Vefat eden kişinin mirasçısı kalmaması durumunda miras devlete geçecektir. Bu durumda devlete karşı babalık davası açılabilir.
Babalık Davası DNA Testi
Babalık davalarında, DNA testi her iki tarafın iddiasını kanıtlamak için yaygın bir yöntem haline gelmiştir. Bu testi kullanarak, test edilen kişinin bir çocuğun babası olup olmadığını yüksek hassasiyetle belirleyebilirsiniz. DNA testleri hem hakim hem de taraflar tarafından istenebilir. DNA testleri hakim için hazırlanan bilirkişi raporlarıdır. Yargıç raporu takip etmek zorunda değildir. Ancak babalık tespitinin teknik ve uzmanlık bilgisi gerektirdiği ve DNA testlerinin sonuçlarının çok kesin olduğu yaygın olarak bilinmektedir. Hakim bu testlerin sonuçlarına aykırı bir karar veremez. Bilirkişi raporları hâkimleri bağlamasa da, objektif olarak yapılmış, bilimsel temeli olan ve doğruluk oranı yüksek bir yönteme karşı karar vermek mantığa aykırı olacaktır.
Bir Davada Babalığın İspatı
Babalık davasını açan tarafın baba olduğunu iddia ettiği erkeğin babalığının ispatlanması gerekir. Babalık davası açan tarafın baba olduğunu iddia ettiği kişinin babalığını ispat etmesi, yani anne ya da çocuktan hangisiyse onun iddiasını ispat etmesi gerekmektedir. Bu zor duruma yardımcı olmak için yasa koyucu karineyi yaratmıştır.
Karineye göre, davalı doğumdan sonraki 300 gün içinde anneyle cinsel ilişkiye girmişse, bu babalık için bir temel oluşturur. Davacılar bu ilişkiyi kanıtlamak için istedikleri delili kullanabilirler. Davacının yalnızca cinsel ilişkinin gerçekleştiğine dair güçlü kanıtlar sunması gerekir. Doğum kontrol hapı kullanmak ya da cinsel ilişkinin tamamlanmamış olması gibi diğer durumlar karinenin oluşması için bir sorun teşkil etmez. Bu karine her zaman çürütülebilir.
Davalının karineye itiraz etme hakkı vardır. Bu durumda yasa koyucu iki seçenek sunmaktadır. Ya çocuğun annenin cinsel ilişkisinden doğmadığını ya da böyle bir ilişkinin var olmadığını kanıtlamak mümkündür. Bir diğer yöntem ise başka bir erkeğin baba olma ihtimalinin daha yüksek olduğunu göstermektir.
Davalı veya davacı, davalarını kanıtlamak için bilimsel yöntemler de kullanabilir. Babalık davası da resen araştırma ilkesi kapsamına girer. Hâkim, taraflar talep etmemiş olsa bile babalığın tespiti için kan ve doku örneği alınmasına karar verebilir. Araştırma tehlikeli olmadığı sürece taraflar ve üçüncü kişiler bu karara itiraz edemez. Davalının rıza göstermeyi reddetmesi ve uyuşmazlığın çözümü için gerekli olması halinde hâkim zorla örnek alabilir.
Babalık Davasında Zamanaşımı
Babalık davaları doğumdan önce veya sonra açılabilir. Babalık davası anne tarafından çocuğun doğumundan itibaren bir yıl içinde açılmalıdır. Daha önce evli olan bir anneden doğan çocuk otomatik olarak evlilik birliği içinde doğmuş sayılır. Daha sonra o erkeğe bağlanır. Babalık davası açabilmek için diğer erkekle aranızdaki babalık ilişkisini ortadan kaldırmanız gerekir. Babalık ilişkisi varsa bir yıllık süre işlemeye başlıyor. Kanun koyucu, sürenin geçmesini haklı kılacak sebepler varsa, bu sebeplerin ortadan kalktığı tarihten itibaren bir ay içinde davanın açılması gerektiğini belirtmiştir. Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiş olan bu süreler hak düşürücü sürelerdir. Dolayısıyla bu sürelerden sonra babalık davası açılması mümkün değildir.
Yargıtay tarafından çocuğun dava açması halinde herhangi bir süre sınırlaması olmayacağı kabul edilmiştir.
Babalık Davası Görev ve Yetkili Mahkeme
Aile mahkemesi babalık davalarına bakan mahkemedir. Davanın açılacağı yere yakın bir aile mahkemesi yoksa, dava asliye hukuk mahkemesinde açılabilir.
Babalık davasına bakmakla görevli mahkeme, dava anında ülkede ikamet eden taraf veya doğum anında ebeveyn üzerinde yargı yetkisine sahip olan mahkemedir.
Eğer tarafların Türkiye’de ikametgâhları yoksa, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu dava yerini belirleyecektir. Babalık davasının yurt dışında açılmaması veya açılamaması halinde, kanuna göre, Türkiye’de yetkili mahkeme kişinin oturduğu yer, yoksa son yerleşim yerindeki mahkemedir.
İlgili Yargıtay Kararları
Karar 1
Hukuk Muhakemeleri Kanunu, Türk Medeni Kanunu’nun 284. maddesinde öngörülen koşullara bakılmaksızın, kamu güvenliği ile doğrudan ilgili olan babalığın reddi davalarında uygulanacaktır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 292/1. maddesi uyarınca, soybağının tespiti için herkesten doku veya kan alınmasına, uyuşmazlığın çözümü için zorunlu olması, bilimsel dayanağının bulunması ve sağlık yönünden tehlike oluşturmaması koşuluyla rıza göstermesi gerektiği, zorunluluğun yerine getirilmemesi halinde hakimin zorla inceleme yapılmasına karar verebileceği belirtildiğinden, babalığın reddi davasında mahkemece DNA testi yapılması gerekmektedir.
yargıtay 8. Hukuk Dairesi, 2017/16239 E., 2019/5995K.
Karar 2
Dava yukarıdaki açıklamalara göre değerlendirildiğinde ve Anayasa Mahkemesi’nin Türk Medeni Kanunu’nun 301/4. maddesine ilişkin iptal kararı yürürlükte olduğundan, çocuk tarafından açılan babalık davasında hak düşürücü süre sona ermiştir.
Dava Hazine’ye ihbar edildikten sonra mahkemece işin esası incelenmiş ve tarafların delilleri toplanmıştır. Madde 301/3’e göre, dava Hazine ve Cumhuriyet Savcılığına bildirildikten sonra mahkemece işin esası incelenmeli, tarafların delilleri toplanmalı, DNA testi yapılmalı ve buna göre karar verilmelidir. Bu husus dikkate alınmadan “zamanaşımı süresinin dolduğu” gerekçesiyle davanın reddine karar verilmesi hatalı olmuştur. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2019/5721 K.