Türk hukuku doğum iznini (analık izinleri olarak da bilinir) doğumdan önceki ve sonraki dönemi kapsayacak şekilde düzenlemektedir. Anne ve çocuk arasındaki ilişkinin korunması ve hamile kadın çalışanın korunması temeline dayanmaktadır. Bu bağlamda annelik, hamilelik, doğum ve doğum sonrası dönem olarak tanımlanmaktadır. Yaşamın bu üç evresi kanunla koruma altına alınmıştır. Anayasa ve İş Kanunu’nda kadınların istihdamı ve izinlerine ilişkin temel düzenlemeler ana hatlarıyla belirtilmiştir. Anayasa’ya göre, çalışma koşulları veya dinlenme hakları bakımından kadın ve erkek arasında kabul edilebilir farklılıklar olması eşitlik ilkesini ihlal etmez. Doğum izni bu kategoriye girmektedir. İş Kanunu kapsamı dışında kalan çalışan kadınların da bu kanundan yararlanabileceği öngörülmüştür. İş sözleşmesi olan her çalışan bu izne hak kazandığı için yasanın bir önemi yoktur.
Doğum izni ne zaman başlar?
Genel bir kural olarak, Türk hukukunda doğum izinleri doğumdan 8 hafta önce başlar. Çalışanın sağlık durumunun iyi olması veya işin gerektirmesi halinde doktor bu süreyi uzatabilir. Ancak işveren koruma süresini azaltamaz. Hamile çalışan, talep etmesi ve doktorun çalışmasının sağlığına zarar vermeyeceğini belirten bir rapor imzalaması halinde doğumdan önce üç haftaya kadar çalışabilir. Bir kadın doğumdan sonraki üç hafta içinde çalışmayı taahhüt etmiş olsa bile, bunu yapmaktan kaçınabilir.
Doğum izni kaç gün sürer?
Doğumdan önceki 8 haftalık sürenin doğum izni kapsamında olduğunu belirtmiştik. Genel olarak, doğumdan sonraki 8 hafta da bu izne dahildir. Bu da 16 haftalık analık süresinin esasen 16 haftalık bir süre olduğu anlamına geliyor. Çalışanın annelik süresi 112 iş günüdür. Bu sürelerin kısaltılması mümkün değildir. Eğer kadın işçi doğumdan önce 3 haftaya kadar çalışmışsa, bu süreyi doğumdan sonraki 8 haftaya ekleyebilir. Bu kadın işçinin yasal hakkıdır. Doğumdan önce kullanmadığı süreler doğumdan sonraki süreye eklenmez. Doğum izninin de kesintisiz olarak kullanılması gerekir.
Doğum İzni Nasıl Hesaplanır?
Doğum öncesi 8 haftalık süre doğumla birlikte sona erer. Tahmini doğum tarihinden önce kullanılamayan süreler (erken doğum) doğumdan sonra kalan sürelere eklenebilir. Bu sürelerin tespiti için doktor raporu gerekmektedir. Tahmini doğum tarihinden sonra gerçekleşen bir doğum da diğer bir olasılıktır. Bu durumda, kadın çalışanın sağlık koşulları daha geç doğum yapmasına neden olmuş olsa bile, doğum sonrası süre değişmeden bırakılmalıdır. Çocuk doğduktan kısa bir süre sonra ölebilir veya ölü doğabilir. Bu senaryoda, doğum sonrası sürenin kesilmemesi gerektiği savunulabilir. Doğum izinlerinin sağladığı koruma sadece çocukla sınırlı değildir. Annenin ruhsal ve fiziksel sağlığı ile iyileşme süreci, sağlıklı bir doğum gerçekleşip gerçekleşmediğine bakılmaksızın dikkate alınmalıdır. Son olarak, doğum gerçekleşmediği için düşük yapılması durumunda doğum sonrası dönemden bahsedilemez ve düşük sonrası izin kullanılamaz.
Çoğul gebelik izni ne kadar sürer?
Hamilelik sırasında birden fazla bebeğe gebe kalınması halinde, doğumdan önceki 8 haftalık süreye 2 hafta daha eklenecektir. Bu durumda annelik izinlerinin toplam süresi 18 haftadır. Buna doğumdan önceki 10 hafta ve doğumdan sonraki 8 hafta dahildir. Doğum izni süresi 2’den fazla çocuk olması durumunda değişmez. Kadın işçi, talep etmesi ve çalışmasında sakınca olmadığına dair sağlık raporu olması halinde çoğul gebelik durumunda doğumdan önceki 3 hafta boyunca çalışabilir. Bu, sonuna ek süre eklenerek 15 haftaya kadar doğum sonrası izin alınmasına izin verir.
Memur ve Öğretmenlerin Doğum İzni Süreleri Farklı mıdır?
Devlet memuru kadınlar farklı sürelerde izin hakkına sahip değildir. Devlet memurları, talep üzerine doğumdan üç hafta öncesine kadar çalışmaya devam etme hakkı ve doğum sonrası döneme kullanılmayan süreyi ekleme hakları da dahil olmak üzere aynı 8 haftalık doğum iznine sahiptir. Öğretmenlerin doğum izinleri de benzerdir.
Memur süt izni nasıl hesaplanır?
Süt izinlerinin süresi 6111 sayılı Kanun’da yapılan değişiklikle ilk 6 ay için artırılmıştır. Doğum yapan kadın memurun ilk 6 ay 3 saat, sonraki 6 ay 1,5 saat süt izni hakkı vardır.
Annenin ölümü veya doğum yapması, kendisinden sonra babaya analık izni hakkı verir mi?
Annenin doğum sırasında, doğum sonrası izinde veya bu süre içinde vefat etmesi halinde baba doğum izni talep edebilir. Babanın izni, annenin kullanamadığı izin süresi kadar alınabilir. Bu hak sadece vefat eden annenin doğum izni olan çalışan bir kadın olması halinde kullanılabilir. Annenin doğumdan önce vefat etmesi halinde bu hak kullanılamaz.
Evlat edinme için analık izni alabilir miyim?
Doğum izinlerine ilişkin kanun hükümlerine göre, üç yaşından küçük çocuğu olan evlat edinen veya evlat edinilenin eşi 8 haftalık doğum iznine hak kazanır. Bu süre çocuk doğduğunda başlar.
Doğum izninden sonra ne olur?
Kadın işçi, belirtilen izin süreleri sona erdikten sonra işine geri dönmelidir. İşe dönmek için işçinin emzirmesine engel bir durum olmadığını belirten bir sağlık raporuna sahip olması gerekir. Doğum sonrasında çalışanın eski işine dönmeyi talep etme hakkı vardır. İşveren, geri dönen çalışanı aynı veya eşdeğer bir işte işe almakla yükümlüdür.
Annelik İzninin Miktarı Nedir?
Ücretli izin, 8 haftalık doğum izinlerini ve çoğul gebelikler için fazladan 2 haftayı kapsar. Doğum izni alan çalışanlara bu süre boyunca tam ödeme yapılacaktır. Yılın ilerleyen dönemleri için talep üzerine ücretsiz izin hakkı mevcuttur.
Doğum Raporu Ödemesi Ne Zaman Yapılır?
Doğum parası, doğum nedeniyle geçici olarak iş göremez duruma gelen işçiye SGK tarafından ödenen tutardır. Analık parası tekil gebelikte 112 gün, çoğul gebelikte 126 gün üzerinden hesaplanır. Çalışanın PTT hesabına yatırılır. Doğum rapor parası ise işverenin doğumu SGK’ya bildirmesinden 15 gün sonra yatırılır.
Süt İzinleri Nasıl Kullanılır?
Doğumdan sonra çocuğunu doğal yollarla emzirmek zorunda kalan çalışan annelere süt izni hakkı tanınabilir. Kadın işçi, doğumdan sonra çocuğu bir yaşına gelene kadar günde 1,5 saate kadar süt izni kullanabilir. Bu sürenin ne zaman ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre çalışma günü hesaplanırken dikkate alınabilir. İş Kanunu kapsamında olmayan kadınlar da bu haktan yararlanabilirler.
Doğum sonrası ücretsiz izin süresi ne kadardır?
Kadın çalışan, doğum izninin bitiminden sonra altı aya kadar ücretsiz izin talep edebilir. Ücretsiz izin hakkı, 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eş veya evlat edinene de tanınır. Annelik döneminden sonra talep edilen bu ücretsiz izin, yıllık izin sürelerinin hesaplanmasında dikkate alınmaz.
Babalık izni kaç gündür?
Babalık izni, bir babanın eşinin doğum yapmasından sonra kullanabileceği bir izindir. Bu izin babanın hakkıdır. Bu ücretli izin mazeret izni şeklinde düzenlenir. Eğer baba işçi ise ve doğum yapan eşi ise bu izin 5 gün olacaktır. Memur baba tarafından talep edilmesi halinde izin 10 güne kadar uzatılabilir. Bir işçi bir çocuğu evlat edindiğinde ve çocuk 3 yaşından küçükse, işçinin 3 gün ücretli mazeret izni hakkı vardır.
