Haftalık 45 çalışma saatini aşan çalışmalar fazla mesaidir. İş Kanunu’na göre üç farklı fazla mesai türü vardır. Birinci tür fazla çalışma ülke menfaati için yapılır. İkinci tür fazla mesai, üretimi artırmak gibi çeşitli nedenlerle veya işin niteliği ve amacı nedeniyle yapılır. Son olarak, fazla mesai, zorlayıcı nedenlerden dolayı arıza veya arıza olasılığı durumunda gereklidir. Fazla mesai ve fazla mesai ücreti ile ilgili en sık sorulan sorulardan bazılarını bu yazımızda yanıtladık.
İş Kanunu kapsamında fazla mesai süresi nedir?
Kanuna göre haftalık çalışma süresi 45 saattir. Öğle tatili ve dinlenme süreleri çıkarıldıktan sonra, bir haftada 45 saatten fazla çalışıyorsanız, fazla mesai ücreti ödenmesi gerekir. Çalışan ve işveren daha düşük bir çalışma süresi üzerinde anlaşabilirler. Örneğin, taraflar haftalık çalışma süresinin 35 saat olması konusunda anlaşmış olabilirler. Bu durumda, 35 ila 45 saat arasında yapılan her türlü çalışma da fazla mesai olarak kabul edilir.
Yasaya göre azami iş günü 11 saattir. Haftada 45 saati tamamlamasanız bile, günde 11 saatin üzerindeki çalışma saatleri fazla mesai olarak kabul edilir.
Bazı işler yalnızca 7,5 veya daha az saatlik bir çalışma günü gerektirir. Bu işlerden bazıları karbür endüstrisi, yeraltı çalışmaları ve kaynak işleri ile radyoaktif maddelerle çalışmayı içerir. Bu mesleklerde 7,5 saatten daha uzun vardiyalarda çalışanlara fazla mesai yaptırılabilir.
Fazla mesai ile 270 saat aşılabilir mi?
Genel bir kural olarak, Toplam fazla mesai saatiniz 270 toplam saati geçemez. Yıl . İşverenler bu kurala uymadıkları takdirde idari yaptırımla karşılaşmazlar. Yargıtay Kararlarında, bir çalışanın 270 saatten fazla çalışması halinde feshinin haklı olduğu kabul edilmektedir. İşveren, yıllık 270 çalışma saatine kadar fazla mesaiyi ücrete dahil eden sözleşme maddelerini uygulama hakkına sahiptir.
Gece Çalışma Ücreti Nasıl Hesaplanır?
Mevzuat ayrıca gece çalışmasını en fazla 7,5 saatlik bir vardiya olarak düzenlemektedir. Vardiyalar 7,5 saatten uzun olsa bile fazla mesai ödenecektir.
Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?
Haftalık çalışma süresi 45 saatin üzerinde olan işyerlerinde fazla mesai ücreti %50 fazlasıyla ödenecektir. Fazla mesai ücretinin hesaplanmasını basit bir örnekle açıklayacağız. Haftalık 3000 TL kazanan bir işçinin haftada 6 gün, her gün 9 saat çalıştığını varsayalım. Öğle yemeği saati bir saat ise, 6 gün x sekiz saat eşittir 48 saat. Bu durumda, çalışılan süre 45 saati aştığı için işçi 3 saat fazla mesai ücreti almaya hak kazanır.
Saatlik ücreti hesapladığımızda 3000/30/8=12,5 TL elde ederiz. Bunu %50 fazlasıyla hesaplarsak 18,8 TL elde ederiz. Eğer işçi fazladan bir saat çalışmış olsaydı, 18,8 TL fazla mesai ücreti almaya hak kazanacaktı. Bu örnekteki işçi haftada 56,4 TL, ayda ise 225,6 TL fazla mesai ücreti almaya hak kazanır.
Hesaplamaya çalışanın izinli olduğu günler dahil değildir. Fazla mesai haftalık olarak değerlendirilir. Hafta tatili günleri çıkarma işlemine dahil edilmez. Ancak yıllık izin, ulusal bayram ve genel tatil günleri çıkarılır.
Fazla mesai ücretini nasıl kanıtlayabilirim?
Çalışanın fazla mesai yaptığına dair kanıt sunması gerekir. Bu, çalışan tarafından yazılı belgeler veya tanık beyanları kullanılarak kanıtlanabilir. Çalışan ayrıca işyeri yazışmaları, giriş ve çıkış belgeleri ve işyeri kayıtları gibi belgeleri de kullanabilir. Yazılı belge olmaması durumunda tanık beyanlarına başvurabilirsiniz.
Fazla mesai ücretini yukarıda açıklandığı şekilde hesapladıktan sonra her ay maaş bordrolarınızı kontrol edin. Hak ettikleri miktarı almamışlarsa maaş bordrolarını imzalamamalıdırlar. Ayrıca fazla mesai ücretinin yanlış hesaplandığına dair bir notla birlikte imzalamalıdırlar. Yargıtay işçilerden avukat gibi davranmalarını beklemez. Fazla mesai için almanız gerekenden daha düşük bir ücret ödenmişse, maaş bordronuzda görünenden daha uzun süre çalıştığınızı yazılı olarak kanıtlamanız gerekir.
Hangi meslekler fazla mesai ücreti almaya uygun değildir?
İşyerinde görev ve talimat verecek başka bir çalışan yoksa, yönetici pozisyonunda olan bir çalışan için fazla mesai ücreti talep etmek mümkün değildir.
Esnek çalışma saatleri olan veya kendi programlarını belirleyen çalışanlar fazla mesai ücreti talep edemezler. Bazı örnekler arasında tıbbi satış temsilcileri veya kapıcılar sayılabilir.
Fazla mesai için zamanaşımı süresi nedir?
İş Kanunu’nun 32. maddesi, işçilerin hak ettikleri ücretlerin beş yıl ile sınırlı olduğunu öngörmektedir.
Fazla mesai onayı nedir?
Bir çalışanın fazla mesai yapmasına izin verilmeden önce işverenin bu belgeyi imzalaması gerekir. Bu belgenin işçi tarafından imzalanması gerekmez. İşçi bir kez yazılı onay verdiğinde, bu onay o işyerindeki tüm çalışma süresini kapsamak için yeterlidir.
2021’e kadar hemşirelere fazla mesai ücreti olarak ne kadar ödenecek?
Diğer çalışanlarda olduğu gibi sağlık çalışanları da fazla mesai için zamlı ücret alırlar. Lise mezunu sağlık çalışanları için;
- Normal hizmette çalışanlar için saat 12,34 TL’dir. Dini bayramlarda ise bu çalışanlar için saat 14,80 TL’dir. Bu da %20’lik bir artışı ifade etmektedir.
- Dini bayramlarda ise ücret 22,22 TL’dir. Dini bayramlarda 22,22 TL’dir.
Lisans derecesine sahip sağlık çalışanları için
- Dini bayramlarda bu çalışanların saat ücreti 17,77 TL’dir. Dini bayramlarda bu çalışanların saat ücreti 17,77 TL’dir.
- Uzmanlaşmış birimlerde çalışanların saat ücreti 22,22 TL’dir. Dini bayramlarda ise 26,66 TL’dir.
Fazla Mesaiye İlişkin Yargıtay Kararı – 1.
Emsal davacı tanıklarının dosyalarındaki hükümlere esas bilirkişi raporları dosyada mevcuttur. Bu dosyalardaki tespite göre davacıların 2012 ve 2013 yıllarında haftalık 21 saatin üzerinde çalıştıkları anlaşılmaktadır. Aradaki fark hesaplanarak ve fazla mesai ücretinin tam olarak ödenmediği kabul edilerek fazla mesai ücret hesabı yapılmıştır. Bu durumda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığının 30.10.2013 tarihli Teftiş Raporu ve ücret bordroları mevcut olmasına rağmen yazılı gerekçe ile fazla mesai ücreti talebinin reddi hatalıdır. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2020/3446 E. 2020/19925 K.)
Fazla Mesaiye İlişkin Yargıtay Kararı – 2
“İşyeri kayıtları, işyerine giriş ve çıkışları gösteren belgeler de dahil olmak üzere fazla mesainin kanıtıdır. İç yazışmalar da konuyla ilgilidir.” Bu tür belgelerin fazla mesaiyi kanıtlamak için kullanılamaması durumunda, tarafların tanık ifadelerinin dikkate alınması gerekecektir. Buna ek olarak, hepsi bilinen bazı gerçekleri de göz önünde bulundurmak mümkündür. Bir işçi tarafından gerçekleştirilen fiili işin niteliği ve yoğunluğu, fazla mesai gerekip gerekmediğini belirlerken dikkate alınmalıdır.
İmzalanan ücret bordrolarında fazla mesai ücretlerinin ödeneceği anlaşılıyorsa çalışan daha fazla çalıştığını iddia edemez. Çalışanın borçlu olduğuna inandığı fazla mesai miktarı konusunda çekinceleri varsa, yaptığı işi kanıtlaması mümkündür. Ancak çalışan, çekincesiz olarak imzalanmış olsa bile, ücret bordrosunda yazılı miktardan daha fazla saat çalıştığını yazılı olarak kanıtlamalıdır. Bordrolarda bir tahakkuk varsa, ancak imzalanmamışlarsa, ilgili zaman dilimine ait tüm ödeme kayıtlarıyla birlikte banka çağrılmalıdır. Tutar hesaplanırken ödenen tutarlar düşülmelidir. Fazla mesaiyi kanıtlamak için yazılı delil veya tanık kullanılabilir. İşyerindeki çalışma koşullarını bilmeyen veya bilmesi mümkün olmayan tanıkların ifadesine değer verilmesi mümkün değildir. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2020/4386 E. , 2020/19212 K. )
İşçilere en çok haksızlık fazla mesai ücreti ve kıdem veya ihbar tazminatı konusunda yapılmaktadır.