İş Mahkemeleri Kanunu’na göre, bireysel veya toplu iş sözleşmesi ile işçi veya işveren alacağı ya da tazminatı talebiyle işçi veya işveren tarafından açılan davalarda arabuluculuk faaliyetinin tamamlanmış olması dava şartıdır. Bu durum işe iade davaları için de geçerlidir. Bu yazıda iş davalarında arabuluculuk süreci ele alınacaktır.
İş Davalarında Arabuluculuk Yükümlülüğü
Arabuluculuğun zorunlu olduğu ancak davanın arabuluculuk başvurusundan önce veya arabuluculuk başvurusu yapılmadan açıldığı hallerde dava şartı yokluğundan davanın reddine karar verilecektir. İş davalarında arabulucu süreci işletilmeden açılan davalar size zaman ve para kaybettirecektir. Mağdur olmamak için deneyimli bir iş avukatına danışmanızda fayda var. Arabuluculuk aşamasında ne gibi haklara sahip olduğunuzu öğrenmek istiyorsanız lütfen İstifa Eden İşçinin Hakları ve İşçinin Hakları başlıklı yazılarımızı okuyunuz.
Hangi durumlarda arabuluculuk zorunludur?
- Kıdem Tazminatı Davaları
- İhbar tazminatından doğan davalar
- Eski Hale Getirme Davası
- Fazla Mesai Ücretlerinden Kaynaklanan Davalar
- Sendikal Tazminat: Ortaya çıkan vakalar
- Ücret Talebinden Kaynaklanan Davalar
- Yıllık İzin Ücretlerinden Kaynaklanan Davalar
- Boşta Geçen Süre Tazminat Davaları
- İstihdam Dışı Tazminatlardan Kaynaklanan Davalar
- Kötü Niyet Tazminatından Kaynaklanan Davalar
- Kalan Dönem Ücret Alacaklarından Kaynaklanan Davalar
- Ayrımcılık Tazminatı Vakaları
- Seyahat ve yemek ücretlerinden kaynaklanan davalar
- Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücretlerinden Kaynaklanan Davalar
- Prim veya ikramiye bedellerinden kaynaklanan davalar
Zorunlu Arabuluculuk Tüm Davaları Kapsamıyor
- Meslek Hastalığı Nedeniyle Maddi Tazminat Talepleri
- Meslek Hastalığından Kaynaklanan Manevi Tazminat Talepleri
- Meslek Hastalığına Bağlı Maluliyet ve İş Göremezlik Oranının Tespiti Davaları
- İş Kazalarından Kaynaklanan Maddi Tazminat Davaları
- İş Kazalarından Kaynaklanan Manevi Tazminat Talepleri
- İş kazalarının neden olduğu sakatlık ve iş göremezlik oranı
- İş Kazalarından Kaynaklanan Maluliyet Oranına İtiraz
- İş Kazalarında İşverenlere ve Diğer Kusurlu Kişilere Karşı Rücu Davaları
- Hizmet Tespit Davası
Arabuluculuk Yetkisi ve Yetki İtirazı
Muhalefet eden tarafın ikamet ettiği (veya birden fazla tarafın muhalefet etmesi halinde ikamet ettiği) yer açık değilse, başvuru hukuk mahkemesine yapılmalıdır. Arabulucu resen yetki incelemesi yapamaz. Ancak karşı taraf ilk toplantıya kadar ilgili belgelerle birlikte itiraz edebilir. İtiraz kabul edilmişse, başvurucu kararın tebliğinden itibaren bir hafta içinde yetkili makama başvurabilir. Bu durumda başvurunun yetkisiz büroya teslim edildiği tarih, yetkili bürolara teslim edildiği tarih olarak kabul edilir.
İş Davalarında Arabuluculuk Talebi
İş davaları için arabuluculuk süreci, bir dilekçenin yetkili bir arabuluculuk bürosuna sunulmasıyla başlar. Bu dilekçe sizin tarafınızdan doldurulabileceği gibi avukatınız tarafından da doldurulabilir. Önemi nedeniyle işleminizi bir avukatın yürütmesi en doğrusudur. İş davaları için arabuluculuk başvuru formunda her bir tarafın adı, soyadı veya unvanı, adresleri, iletişim bilgileri ve başvuranın talep ettiği haklar yer alır.
Arabuluculuk başvuru dilekçenizde belli hakları talep etmiyorsanız zaten arabuluculuk şartı gerçekleşmiş demektir. Bunları daha sonra dava yoluyla talep edemezsiniz. Unutmanız, vazgeçmeniz veya dilekçeye yazmadığınızı bilmemeniz haklarınızın ortadan kalktığı anlamına gelmez. Yazmadığınız alacaklar arabuluculuğu yeniden başlatmanızı gerektirecektir. Bunu yapmadığınız takdirde mahkeme arabuluculuğa konu olmayan alacakları reddedecektir.
Başvuru dilekçesinde arabuluculuk talebinin dava şartı nedeniyle yapıldığı belirtilmelidir. Bu durumda arabulucu ücret talep edemeyecek ve masrafları Bakanlık tarafından karşılanacaktır.
İş davalarında Arabuluculuk Başvuru Süresi
Arabulucuya başvuru için önemli olan tek şey işe iade talepleridir. Arabulucuya başvuru süresi başka herhangi bir madde için sınırlandırılmamıştır.
İşe iade talebinizi mahkemede ve arabuluculuk yoluyla takip etmek istiyorsanız, fesih bildirimini aldıktan sonra bir ay içinde arabulucuya başvurmalısınız. Ne yazık ki, arabuluculuk sürecini bu süre içinde başlatmazsanız, işe iade taleplerinizi dava yoluyla ileri süremezsiniz. Ayrıca işe iade talebinizi fesih tarihinden itibaren bir ay içinde arabulucuya bildirmeniz gerekir. Ardından, son tutanağın imzalanmasından itibaren iki hafta içinde dava açmanız gerekecektir. Bunu yapmazsanız, işe iade talebiniz reddedilecektir.
İş Davalarında Arabuluculuk Süreci
Bu süre zorunlu hallerde sadece bir hafta uzatılabilir. Taraflardan sadece birinin toplantıya katılmaması halinde süreç sona erecektir. Bu durum, daha sonraki davada devamsızlığın haklı olup olmadığına bakılmaksızın geçerli olacaktır. Her iki taraf da katılmazsa, yargılama masraflarından sorumlu olacaklardır.
Arabuluculuk sırasında talep edilen haklar konusunda anlaşmaya varabilir veya alternatif olarak bazı noktalarda anlaşamayabilirsiniz. Arabuluculuğun son tutanağında anlaşılan ve anlaşılamayan hususlar yer alacaktır.
İş davalarında arabuluculuk ücretini kim öder?
Arabuluculuğun zorunlu olduğu hallerde taraflar arabulucuya herhangi bir ücret ödemezler. Bazı durumlarda ücret taraflar arasında eşit olarak paylaştırılabilir. Arabuluculuk Ücret Tarifesi her yıl güncellenmektedir. Arabuluculuk ücreti, toplantı sayısı ve saati esas alınarak hesaplanır. Arabuluculuk masrafları taraflardan biri tarafından karşılanabilir.
Arabuluculuk Toplantılarında Tarafların Uzlaşmaları ve Dava Süreci
Bir anlaşmaya varılması halinde arabulucu bir uzlaşma belgesi hazırlayacaktır. Bu belgeye asliye hukuk mahkemesince icra edilebilirlik şerhi verilebilir ve anlaşmaya uyulmaması halinde icra takibi başlatılabilir. Üzerinde anlaşmaya varılan konular hakkında açılan bir dava reddedilmelidir.
Anlaşmaya varılamaması halinde ücret alacağı olan durumlarda 5 yıl içinde, işe iade talep edilen durumlarda ise 2 hafta içinde arabuluculuk tutanağı ile birlikte dava açılabilir. Arabuluculuk oturumları sırasında elde edilen belge ve bilgiler gizlidir. Aksi kararlaştırılmadıkça mahkemede delil olarak kullanılamazlar.
Uzlaşmaya varılamaması halinde hem arabuluculuk hem de dava süreçlerinde sizi bir iş avukatının temsil etmesinde fayda vardır.