Kefalet sözleşmesi, alacaklıya kefilin kişisel malvarlığına uygulanabilecek bir kişisel malvarlığı güvencesi hakkı verir. Kefalet sözleşmesini imzalayan kişi olarak kefil, borcun ifa edilmemesinden kaynaklanan tüm riski üstlenir. Bu, borçlu ile alacaklı arasındaki hukuki ilişkinin bir sonucudur. Kefilin borçlunun performansını garanti etmediğine dikkat etmek önemlidir; bunun yerine, borçlunun borcunu ödememesi durumunda ortaya çıkacak sonuçlardan sorumlu tutulacaktır. Kefalet sözleşmeleri, halihazırda oluşmuş veya gelecekte oluşabilecek borçların sorumluluğunu üstlenmek için kullanılabilir. Asıl borç ilişkisinden doğan borç için alacaklı ve Kefil sözleşmenin taraflarıdır. Bu sözleşme asıl borçluyu kapsamaz.
Kefalet Sözleşmesinin Özellikleri ve Faydaları Nelerdir
Bu, bir tarafa (kefile) borç yükleyen bir borç sözleşmesi türüdür. Kefalet sözleşmesi, borcun her zaman kefile ait olduğunu belirtir. Bu durumda taraflar, kefilin borcu karşılığında bir hızlandırma üzerinde anlaşabilirler.
Kefalet Borcunun Özellikleri
Fer’ilik: Kefalet borcunun ikincil niteliği kefalet sözleşmesinden kaynaklanır. Çünkü asıl borçtan söz edilmeden kefalet sözleşmesinden söz edilemez. Kefilin borcu asıl borçlunun borcuna bağlıdır. Sözleşmenin devamı sırasında asıl borcun sona ermesi halinde kefilin borcu da sona erecektir. Taraflar arasında yapılan ve fer’iliği ortadan kaldıran anlaşmalar hükümsüzdür. Fer’ilik aynı zamanda sözleşme kapsamındaki alacağın devredilmesi halinde sözleşmenin sağladığı hakların kendiliğinden yeni alacaklıya geçeceği anlamına gelir. Kefalet sözleşmesi aynı zamanda kefilin sorumluluğunun asıl borçlunun sorumluluğunu aşmaması sonucunu doğurur.
Tâbiiyet: Kefalet sözleşmesi ikincildir. Alacaklının temel kaygısı, asıl borçludan üzerinde anlaşılan edimi elde etmektir. Kefilin edimi sadece borçlunun yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde kaybedeceği ifa menfaati bakımından önem taşır. Adi kefalet sözleşmesinde de ikincil nitelik söz konusudur. Adi kefalette alacaklının kefilden yardım isteyebilmesi için öncelikle asıl borçluyu takip etmiş ve alacağını tahsil edememiş olması gerekir.
Farklılıklar Kefalet sözleşmesi kapsamında kefilin üstlendiği borç, asıl borçlunun sahip olduğu borçtan farklıdır. Kefil, borcun ifa edilmemesi nedeniyle alacaklının uğrayabileceği zararın nakit karşılığını ödemekle yükümlüdür. Kefaletin geçerliliğinin belirlenmesi, asıl borç ile kefalet arasındaki ilişkinin değerlendirilmesinden ayrı olarak yapılır. Kefil, asıl borçludan daha uzun bir vadeyi kabul edebilir ve borç asıl borçludan farklı bir kanuna tabi olabilir.
Kefalet Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları Nelerdir?
Kefalet sözleşmesinin var olabilmesi için kanunen bazı şartlar aranmaktadır. (1) Öncelikle asıl borcun geçerli olması ve parasal bir tutarının bulunması gerekir. Gelecekteki borçlar için ödemeyi güvence altına almak ancak borcun kesin olması halinde mümkündür. (2) Kefilin reşit, ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan bir kişi olması gerekir. Sınırlı ehliyete sahip kişiler, kendilerine belirli bir mesleği veya beceriyi icra etme hakkı tanınmışsa ve bu uygulama için gerekliyse kefalet sözleşmesi yapabilirler. Hukuk danışmanları, bu şekilde atanmış kişiler tarafından bir kefalet sözleşmesi yapılmasına rıza gösterebilir. Kayyım olarak atanmış kişiler de kayyım tarafından kefil yapılabilir. (3) Kanun, nitelikli yazılı şekil şartı da dahil olmak üzere belirli şartların yerine getirilmesini öngörmektedir. Eşler yasal olarak evli ve evlilik birliği içinde yaşıyorlarsa, diğer eşin kefalete rıza göstermesi gerekir.
Kefalet sözleşmeleri için resmi şartlar nelerdir?
Kefalet sözleşmesinin geçerliliği için yazılı şekil şartı aranır. Yazılı olmayan kefalet sözleşmeleri hükümsüzdür. Bu durum baştan itibaren geçerli değildir ve her zaman ileri sürülebilir. Hakim bu konuda taraftır. Sözleşmede azami sorumluluk miktarı, tarih ve varsa müteselsil kefalet belirtilmelidir. El yazısı ile . Kefaletin miktarı ve tarihi yazılmamışsa sözleşme geçersizdir. Ancak, kefaletin türünün veya çeşidinin elle yazılmaması sözleşmeyi geçersiz kılmaz; yine de geçerli olacaktır. Diğer şeylerin elle yazılması gerekli değildir. Kefilin sorumluluğu, kefalet sözleşmesinde belirtilen azami miktarla sınırlıdır. Kefalet ile teminat altına alınan asıl borç da açıkça belirlenebilir olmalıdır. Kefalet sözleşmesi daha sonra değiştirilirse ve değişiklik kefilin sorumluluğunu artırırsa, değişiklik sözleşmenin resmi gerekliliklerine tabi olacaktır. Değişiklik kefilin sorumluluğunu azaltıyorsa, şekil şartı geçerli değildir.
Kefalet sözleşmesi için eşin rızasının alınması gerekir mi?
Kefalet sözleşmesinin geçerliliği için eşin rızası gereklidir. Rızanın açık metin şeklinde olması gerekir. Mahkeme eşlerin ayrılmasına karar vermişse veya eşlerin ayrı yaşama hakkı varsa, diğer eşin rızası gerekli değildir. Eşin rızası, sözleşme yapılmadan önce veya en azından sözleşme yapılırken alınmalıdır. Sözleşmede sonradan yapılacak değişikliklerin geçerli olabilmesi için eşin rızası gereklidir. Kefil lehine yapılan değişiklikler rızaya tabi değildir.
Kefalet Sözleşmesi Örnekleri
KEFALET SÖZLEŞMESI
Sözleşme Tarihi
/ /
(El yazısı)
……………….. ile ………………… arasındaki borç ilişkisinden kaynaklanan ………………… tarihli …./…./20…. ……………… (el yazısı) azami tutarla sınırlı olmak kaydıyla yukarıda belirtilen borcu mahkeme kararına gerek kalmaksızın kefil sıfatıyla ödemeyi kabul, beyan ve taahhüt ederim.
Adı Soyadı/İmza
……………..
Kefalet Sözleşmesinin Feshi
Kefalet, onu doğuran sözleşmede belirtilen asıl yükümlülük yerine getirildiğinde sona erecektir.
Kefalet sözleşmesi on yıl sonra sona erecektir. Bu karar, bir sözleşmede daha uzun bir süre öngörülmüş olması nedeniyle geçersiz kılınmaz. Bir sözleşme de on yıl sonra sona erecektir. İlk sözleşme on yıl için yapılmışsa, sözleşmenin süresi on yıl daha uzatılabilir.
Bir kefil gelecekteki bir borca kefil olmayı kabul ederse ve borçlunun mali durumu kötüleşirse veya kefilin sözleşmenin imzalandığı sırada düşündüğünden daha kötü bir mali duruma sahip olduğu ortaya çıkarsa, kefil kefaletini iptal edebilir. Bunu alacaklıya yazılı olarak bildirmelidirler.
Kefalet sözleşmesi belirli bir süre için yapılmışsa, sürenin bitiminde kefilin yükümlülüklerinden kurtulması gerekir.
Kefalet süresiz ise kefil, kredi verene başvurarak alacağını mahkeme yoluyla veya varsa icra yoluyla rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip etmesini ve bu takibin anaparanın muaccel olmasından sonra da kesintisiz devam etmesini isteyebilir. Alacaklı kefilin bu talebini yerine getirmezse kefil kefaletten kurtulur.
Kefil, işçiye süresiz garanti vermişse, her yıl ve her üç yılın sonunda kefalet sözleşmesini feshedebilir.
Ölümün Kefalet Sözleşmesine Etkileri
Asıl borçlunun veya kefilin ölümü kefaletin sona ermesi için yeterli değildir.
Kefalet Sözleşmesi ile teminat altına alınan asıl borç
Kefil, kendisine ait olmayan borçlardan sorumlu hale gelecektir. Kefaletin geçerliliği, sözleşme ile teminat altına alınan borcun belirli olup olmamasına bağlıdır.
Asıl borcun belirlenmesi veya teyit edilmesi mümkün değilse kefalet sözleşmesi geçersizdir. Bir kefalet sözleşmesi, aynı borç ilişkisinden doğan birden fazla borcu güvence altına almak için kullanılabilir.
Farklı Kefalet Sözleşmesi Türleri
Kefalet türleri, bir kefalet sözleşmesi müzakere edilirken dikkate alınması gereken önemli bir husustur. Taraflar, borçlunun borcunu ödemeyi reddetmesi ya da kefalet sözleşmesinde borçludan borcun geri alınmasının mümkün olmaması halinde alacaklının kefile başvurabileceği konusunda anlaşırlarsa, bu adi kefalet olarak bilinir. Müteselsil kefalet, asıl borçlunun borcunu ödememesi durumunda alacaklının doğrudan kefile başvurmasıyla oluşur. Müteselsil kefalet, birden fazla kefil olduğunda ortaya çıkar. Kefalet, asıl borçtan sorumlu olan kefilin, asıl alacaklının ödeme yapmaması halinde de sorumlu hale gelmesiyle oluşur. Rücu kefaletinde ise kefil, borcun ödediği kısmını asıl alacaklıdan ancak rücu hakkı varsa talep edebilir.