Bakım sözleşmesi veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi, bir tarafın diğer tarafa ölünceye kadar bakmayı taahhüt ettiği, diğer tarafın ise malvarlığını yaşamı boyunca veya ölüm anında bu tarafa devretmeyi taahhüt ettiği bir sözleşme türüdür. Diğer kişinin ölümüne kadar bakımını üstlenecek olan bakım alacaklısı, bakım borçlusu olarak bilinmektedir. Bu sözleşmenin net bir süresi yoktur. Bu sözleşme şarta bağlı, devam eden bir borç ilişkisi yaratan ve her iki tarafa da borç yükleyen bir sözleşmedir. Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, her iki tarafın da tamamen borçlu olması bakımından bağışlama sözleşmesinden farklıdır. Ayrıca, işverene bağımlılığın olmaması bakımından hizmet sözleşmesinden de farklıdır. Bakımın belirli bir süre için sağlandığı veya alacaklının sadece birkaç ihtiyacının karşılandığı ancak tamamının karşılanmadığı sözleşmeler ölünceye kadar bakma sözleşmesi olarak kabul edilmez. Bakım karşılığında ücret almak ayrı bir sözleşmedir.
Ölünceye kadar bakma sözleşmesi ile ilgili sıkça sorulan bazı soruların cevapları aşağıda yer almaktadır.
Ölüm Sonrası BakımKimler sözleşmeye dayalı bir anlaşma yapabilir?
Bakım alacak kişinin her şeyden önce gerçek olması gerekir. Bu kişi evli ya da bekar olabilir. Nafaka alacaklısının bir eşi varsa, bu eş aile düzeninin bozulduğunu düşünüyorsa hakkın sınırlandırılmasını talep edebilir. Nafaka alacaklısı üçüncül bir kişi de olabilir. Bu durumda sözleşme üçüncü kişinin yararına kurulacaktır. Bakım alacaklısı kişinin çok muhtaç durumda olması gerekmez. Diğer taraftan birden fazla kişi bakım borçlusu olarak belirlenebilir. Hem gerçek hem de tüzel kişiler bakım alacaklısı olabilir.
Bakım sözleşmesi nasıl kurulur?
Yaşam sonu bakım sözleşmelerinin iki ana türü vardır. Birincisinde, borçlar hukuku uyarınca bakım alacaklısı, bakım borçlusuna henüz hayattayken bakım sağlar. İkincisinde, miras hükümlerine bağlı olarak, kazanç bakım alacaklısının ölümü üzerine gerçekleşecektir. Sözleşme türü ne olursa olsun aynıdır. Yasalarımızda genel sözleşme özgürlüğü kuralının istisnaları vardır. Bu sözleşme bir şekil şartına tabi tutulmuştur. Miras sözleşmesi şekli, öngörülen şekildir. Kanunen mirasçı atanmamış olsa bile bu şekil aranır. Bu durumda her iki taraf da resmi memur önünde eş zamanlı olarak iradelerini beyan ederler. Belge daha sonra iki tanık huzurunda resmi memur tarafından imzalanır. Genel olarak, noterler ve sulh hakimleri bu sözleşmeyi yapabilecek tek yetkililerdir. Sözleşme taşınır malların devri ile sonuçlanacaksa, tapu sicil müdürleri de bu sözleşmeyi düzenlemeye yetkili olabilir.
Ömür Boyu Nafaka Sözleşmesi örneğinde neler var?
Sözleşmede ilk olarak taraflara ilişkin bilgiler yer alır. Daha sonra konu yazılır. Uygulamada noter onayı, tanık bilgileri ve onaylar sözleşmede yer alacaktır. Tanık imzalarının da yer aldığı sözleşmenin imzalanması nihaidir.
Ölünceye kadar bakma sözleşmesinde tapu ne zaman devredilir?
Ölünceye kadar bakma sözleşmesi sağlararası (inter vivos) yapılabileceği gibi ölüm anında da yapılabilir. Malvarlığını devretme yükümlülüğü nafaka alacaklısının ölümüne bağlı değilse, yükümlülük sözleşmenin kurulmasıyla birlikte derhal doğar. Bir taşınmaz borçlu olunduğunda, bakmakla yükümlü olunan kişinin devir yükümlülüğü sözleşmenin imzalandığı anda doğar. Bu devri tescil ettirmek için bir tapu sicil başvurusu yapmaları gerekmektedir. Nafaka borçlusu, tapuyu devretmediği takdirde mahkemeden tapunun devrini talep edebilir. Taşınmaz malın mülkiyeti, gönüllü devir gerçekleşir gerçekleşmez veya mahkeme kararı kesinleşir kesinleşmez devredilir. Malvarlığını devretme yükümlülüğünün ölümden sonra tetikleneceği kararlaştırılmışsa, nafaka borçlusu mirasçı olarak atanabilir. Malvarlığının devri, nafaka alacaklısının ölümü üzerine muaccel olur. Atanmış mirasçı veya vasiyet borçlusu olarak miras hükümlerine göre alacağı talep etme hakkına sahip olabilir.
Ömür Boyu Nafaka Sözleşmesi Bozulabilir mi?
Ömür boyu nafaka sözleşmesi, bakmakla yükümlü olunan kişinin ölümü üzerine sona erer. Alternatif olarak, her iki taraf da karşılıklı irade beyanında bulunarak sözleşmeyi sona erdirebilir. Bu sözleşme de feshedilebilir. Yargıtay, fesih kurumunun kullanılmasına rağmen, iade hükümlerinin hala geçerli olduğu görüşündedir. Belirli koşulların yerine getirilmesi halinde sözleşme geriye dönük olarak feshedilebilir. Taraflar arasında açık bir kazanç orantısızlığı varsa ve daha fazla kazanan taraf diğer tarafın bunu bağışlama niyetiyle yaptığını kanıtlayamazsa, orantısızlığı öğrenen taraf fesih bildiriminde bulunabilir. Orantısızlık nedeniyle fesih bildiriminin alınmasından altı ay sonra sözleşme kendiliğinden geriye etkili olarak feshedilir. Sözleşmeden doğan yükümlülüğün ihlali nedeniyle sözleşmeyi çekilmez, imkânsız veya idaresi çok zor bir hale getiren taraf da sözleşmeyi feshedebilir. Sözleşme miras hükümlerine uygun olarak akdedilmişse, mirastan mahrumiyet hükümleri her zaman geçerli olacaktır. Fesih, nafaka borçlusunun ölümü, nafaka alacaklısının malvarlığının üçüncü bir kişiye devredilmesi veya devir yükümlülüğünün yerine getirilmemesi ile tetiklenebilir. Fesih bildirimi sözlü veya yazılı olabilir.
Ömür boyu nafaka sözleşmesinin feshedilmesinin sonuçları nelerdir?
Sözleşme geriye dönük olarak feshedildiği için taraflar o ana kadar aldıkları parayı iade etmek zorundadır. Bu durumda, bakım alacaklısının sağlanan bakımı nakit olarak geri ödemesi gerekir. Bakıcı, belirlenen bir tutarı ve sözleşmenin başladığı tarihten sona erdiği tarihe kadar olan faizi almalıdır. Bakım borçlusu bir mal varlığı edinmişse ve bu mal varlığı sağlamsa, bunu aynen iade etmelidir. Aksi takdirde, varlığın maddi değeri ve faiziyle birlikte bakım alacaklısına iade edilir. Tazminat hakkına ilişkin olarak bir ayrım yapılır. Kazançların orantılı olmaması halinde sözleşme feshedilebilir. Sözleşmeyi fesheden taraf, diğer tarafın kusuru olsa bile tazminat talep edemez. Öte yandan, fesih haklı bir nedene dayanıyorsa, fesheden taraf tazminat talep edebilir. Ancak yine de geri ödeme yükümlülüğünü yerine getirmelidir. Hakim fesih için herhangi bir gerekçe olmadığına karar verirse, bakım ve gözetim yükümlülüğü ömür boyu gelir yükümlülüğüne dönüştürülebilir. Sözleşme yürürlükte kalır, sadece borcun türü farklıdır.
Ölünceye kadar bakma sözleşmesini iptal edebilir miyim?
Nafaka alacaklısı, bakmakla yükümlü olunan kişinin sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmesi halinde nafaka yükümlülüklerini yerine getiremeyecek durumda olması halinde sözleşmenin iptal edilmesini talep edebilir. Sözleşmenin iptalini talep edebilmek için yoksulluk nafakası gibi yasal bir nafaka davası açılması gerekmektedir. Nafaka borçlusuna yapılan mal varlığı devri nafaka alacaklısını zor durumda bırakıyorsa, nafaka alacaklıları da sözleşmenin iptalini talep edebilir. Böyle bir durumda alacaklılar tasarrufun iptali için dava açabilirler.
Nafaka sözleşmesi saklı paylara ilişkin kuralları ihlal edebilir mi?
Bir terekenin mirasçılarının saklı tutulan ve başkasına verilemeyen payları vardır. Nafaka sözleşmesinde, nafaka alacaklısının mirasçıların saklı payını ihlal etmiş olması mümkündür.
Mirasçılar nafaka sözleşmesini iptal edebilir mi?
Nafaka alacaklısının sözleşmesi mirasçıların saklı paylarına zarar vermişse, miras kanunları uyarınca bu payları talep edebilirler. Bu kapsamda nafaka alacaklısının dava açarak sözleşmesini iptal ettirmesi mümkündür.
Nafaka sözleşmesi olan mirasçılar ne zaman dava açabilir?
Çocukların saklı pay hakları ölümden önce doğmadığından, çocuğun hayatta iken yaptığı sözleşmelere veya borçlara müdahale edemezler. Bakım alacaklısının ölümünden sonra saklı pay sahibi mirasçılar saklı paylarını orantılı olarak geri almak için dava açabilirler. Ayrıca haklarının iadesini de talep edebilirler.
Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi ile ilgili sorularınızı sayfanın altındaki formu kullanarak bize iletebilirsiniz.
Adi ortaklık nedir? hakkındaki yazımızı da okuyabilirsiniz.