Bu hak, insanlık durumu için temeldir ve bir çalışanın üretken olabilmesi için gereklidir. Bu yazıda yıllık izin hesaplamanın püf noktalarını açıklayacağız.
Yıllık izin nedir?
Yıllık izin hakkı, bir işçinin bir yıl boyunca çalıştıktan sonra fiziksel ve ruhsal sağlığını korumak için aldığı izindir. Dinlenme süresi boyunca işçilerin ücretlerinden herhangi bir kesinti yapılmaz. Hem Anayasa hem de İş Kanunu yıllık izin hakkını güvence altına almaktadır. Bu husus, iznin geri alınamaz ve değiştirilemez niteliğini göstermektedir.
Yıllık izin hakkı ne zaman verilir?
Yıllık izne hak kazanan işçiler için aşağıdaki koşullar geçerlidir:
- İşçinin okuyabiliyor olması gerekli değildir. İş Kanunu’nun uygulanabilir olması gerekir. İş Kanunu kapsamına girmeyen işçiler yıllık izin hakkına sahip değildir. İş Kanunu mevsimlik işleri, kampanya işlerini veya süreksiz işleri yıllık izin hükümleri kapsamına almaz.
- Çalışanın en az bir yıl çalışmış olması gerekir. İşçiler deneme süresi de dahil olmak üzere en az bir yıl çalıştıktan sonra yıllık izne hak kazanırlar. Bir yıllık süre işe giriş gününden itibaren hesaplanır.
Kaç Gün Yıllık İzin Var?
18-50 yaş arası işçilerin hizmet sürelerine göre yıllık izin hakları aşağıda belirtilmiştir.
- 5 yıl dahil olmak üzere 1-5 yıl arasında olanlar için minimum 14 gündür.
- 15 Yıldan az veya eşit ve 5 Yıldan fazla olanlar için en az 20 Gün.
- 15 yıl veya daha fazla (dahil) hizmeti olanlar en az 26 gün izin hakkına sahiptir.
Yıllık İzin Nasıl Hesaplanır?
Bir çalışanın yıllık iznini hesaplamak için mesleğini, doğum tarihini ve işe giriş tarihini bilmeniz gerekir.
Yargıtay yıllık izinlerin hesaplanmasına ilişkin yüzlerce karar vermiştir. Yargıtay’ın bir kararına göre işçinin kaç yıl çalıştığına bakılmaksızın dava açılıncaya kadar sahip olduğu yıllık iznin her yıl için ayrı ayrı hesaplanmasına karar verilmiştir.
50 yaş üstü işçilerin yıllık izin hakkı kaç gündür?
İş Kanunu, yaşı nedeniyle işin temposuna ayak uyduramayacak durumda olan işçilerin yıllık izin haklarını ayrı ayrı düzenlemiştir. 50 yaşın üzerindeki işçiler en az 20 gün ücretli yıllık izin hakkına sahiptir. On sekiz yaşından küçük işçiler ise 20 gün yıllık izin hakkına sahiptir.
Devlet memurları yılda kaç gün izin kullanabilir?
Memurların ve işçilerin yıllık izinleri biraz farklıdır. Kanun kapsamındaki memurlar 1 ila 10 yıl arasında hizmeti olan memurlar için hizmet süresi 20 gündür.
Yıllık izne yol süresi dahil midir?
İznini şehir dışında geçirecek olan çalışanın talep etmesi ve bunun gerçekleşeceğini kanıtlayabilmesi durumunda işveren ücretsiz yol izni verecektir. Çalışanın bu izni 4 güne kadar kullanma hakkı vardır.
Yıllık izin günlerinin hesaplanmasına dahil edilmeyen günler
İş Kanunu ve diğer kanunlar, çalışanların yıllık izinlerinin özel tatil günlerine denk gelmesi halinde belirli gün ve saatlerle birleştirilemeyeceğini öngörmektedir. Bu özel günler şunlardır:
- Ulusal bayram, hafta sonu tatili ve genel tatil; önceden belirlenmiş bir izin planı olmaksızın, çalışanın kullanmayı düşündüğü yıllık iznin herhangi bir ulusal bayram veya genel tatile denk gelip gelmeyeceğini tahmin etmek mümkün değildir. Yıllık izin ücreti hesaplamasına her 6 güne denk gelen hafta tatili sayısı eklenmelidir.
- Yıllık tatil dönemine denk gelen hastalık günleri. Hastalığı olan çalışanın bu durumu doktor raporu ile belgelemesi halinde istirahat günleri süreden düşülecektir.
- İşten ayrılma bildirim süresi ve yeni iş arama izni.
- Mazeretli çalışılmayan günler; İşveren tarafından yıl içinde verilen mazeret izinleri yıllık izne dahil edilmez.
Yıllık izin ücreti nasıl hesaplanır?
Ölüm, emeklilik veya işçinin ya da işverenin iş akdini feshetmesi durumunda yıllık izin hakkı ücrete dönüşür. Brüt yıllık izin ücreti, çalışanın hak kazandığı ancak kullanmadığı izin gün sayısı ile iş sözleşmesini feshettiği tarihteki brüt günlük ücretinin çarpılmasıyla hesaplanır. Hesaplanan tutar bazı kesintilerle azaltılarak işçinin alacağı tutara ulaşılır.
Yıllık İzin Formu Nasıl Doldurulur?
İşveren bir çalışana bir yıl sonra yıllık izin verebilir. İzin formu ile bir çalışan yıllık izin haklarını kullanmayı talep edebilir. Çalışan, işveren tarafından saklanan izin formunu doldurmalıdır. Form, izin talebinde bulunan çalışanın adını ve iletişim bilgilerini içermelidir. Ayrıca çalışanın imzası, ayrılış ve dönüş tarihi ile izni onaylamaya yetkili kişinin imzası da yer almalıdır.
Yıllık izne ilişkin Yüksek Mahkeme kararları
Bu metin, yıllık aidata ilişkin bir davada alacağa faiz uygulanmasına ilişkin bir Yargıtay kararında yer almıştır. “Davacının yıllık ücreti için bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz oranının uygulanmasına karar verilmiş ise de, Yargıtay içtihatları ve davalının talepleri dikkate alınarak yıllık izin alacağına yasal faiz yürütülüp yürütülmeyeceğinin düşünülmemesi bozma nedenidir.” ( Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 21.10.2020 tarihli kararı (2017/17261 E.)
Bir iş sözleşmesinin yeni bir işverene devredilmesi halinde yıllık izin hakkı kaybolmaz. Nitekim Yargıtay da yakın tarihli bir kararında bunu teyit etmiştir. Yıllık ücretli izin hakkı bir alacak hakkına dönüştüğü için devreden işverenin yıllık ücretli izin alacağından sorumluluğu söz konusu değildir. Fesihten doğan bir alacak olan kıdem tazminatı alacağı da sözleşmenin devredilmesi halinde işçinin kıdem tazminatını ödemekle müştereken ve müteselsilen sorumlu olacaktır.6111. “(Yargıtay – 22. Hukuk Dairesi 22. Hukuk Dairesi 2017/29399 E.)
Yıllık izinlerin hesaplanması her çalışanı ilgilendiren bir konudur. Çalışanların herhangi bir hak kaybına uğramadan diledikleri yıllık izni kullanabilmeleri için haklarının bilincinde olmaları gerekmektedir. Çalışanlar, iş sözleşmelerinin feshedilmesi halinde de yıllık izin alma hakkına sahiptir.