İş kazalarının sayısı son yıllarda önemli ölçüde artmıştır. İnsanların büyük çoğunluğu iş kazası sonrasında ne ile karşılaşacaklarını bilmemektedir. Bu makalede Sosyal Güvenlik Kurumu’nun iş kazası sonucu sürekli iş göremezlik yardımını açıklayacağız.
Sürekli İş Göremezlik Yardımının Koşulları
İş kazası geçiren bir işçi sürekli iş göremezlik geliri almaya hak kazanır. Kurum, koşullar yerine getirildiği takdirde geliri iş kazası geçiren işçiye bağlayabilir. Eğer işçi vefat etmişse, işçinin ailesi de bu yardımı alabilir. Maaş almaya hak kazanabilmek için öncelikle çalışma gücünüzün en az %10’unu kaybetmiş olmanız gerekir. Bu oran Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilen sağlık kurulları tarafından belirlenir. Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu bu raporlara dayanarak maluliyet ve meslekte kazanma gücü kaybı oranlarını belirler.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun iş kazası geçiren bir sigortalının maaşını ödemeden önce kabul edeceği sadece iki koşul vardır. İş kazası zihinsel veya fiziksel bir yaralanma ile sonuçlanmalıdır. Yukarıda da belirtildiği gibi, Sosyal Güvenlik Kurumu zararın en az %10 olduğunu tespit etmek zorundadır. Bu koşullar sağlandığı takdirde işçiye ücret ödenir. Kurum gerekli incelemeleri yapar ve incelemeyi 3 ay içinde sonuçlandırır. İş kazası geçiren bir işçinin itiraz hakkı vardır. Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu bunun sonucunda meslekte kazanma gücü kaybını hesaplar.
İşçi, sürekli iş göremezlik kararı verilmesi halinde gelir elde etmeye devam edebilir. İşçi işinden ayrılmak zorunda değildir. Ödeneğe hak kazanmak için belirli bir süre boyunca prim ödemek gerekli değildir. Koşullar yerine getirilirse, iş kazası geçiren herhangi bir sigortalı işçiye maaş ödenebilir.
Kurumun meslekte kazanma gücü kaybı zaman içinde azalır ya da artarsa yeniden hesaplama yapılması gerekecektir. Bu durumda, zaman içinde ya da yeni tedaviler sonucunda meslekte kazanma gücü kaybı %10 eşiğinin altına düşerse gelir kesilir. Kayıp artıyorsa, tespitler yeni orana göre yapılacaktır.
SGK tarafından aranan şartlar
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) maaş bağlayabilmesi için bir takım şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. İlk olarak, sigortalı çalışanın bir iş kazası geçirmiş olması önemlidir. İş kazası olarak kabul edilebilmesi için, kazanın SSGSSK Madde 13’teki şartları da karşılaması önemlidir.
Örneğin bir kaza iş yerinde meydana gelmiş olabilir. Bir çalışanın iş yerinde geçirdiği kaza kapsam dahilindedir. İşle ilgili bir kaza da buna örnektir. Bu bağlamda kazanın iş yerinde gerçekleşmesi şart değildir. Sigortalının işini işverenin talimat ve emirlerine göre yapması gerekir. Bir kaza meydana gelirse, bu yeterlidir. Hizmet sözleşmesi, çalışan ve işveren arasındaki ilişkiyi kapsamalıdır. Bir hizmet sözleşmesi, çalışanın işvereni tarafından işi emir ve talimatlara göre yerine getirmekle yükümlü olduğunu belirtir. Sigortasız bir çalışanın iş kazası geçirdiği kanıtlanabilirse, kaza iş kazası tanımına giriyorsa maaş alacaktır. İş kazası, çalışanın işveren tarafından sunulan hizmeti kullanırken meydana gelen kazaları da içerir.
Meslek hastalığı maaşı ne kadar?
Maluliyet oranını belirlemek için Sosyal Güvenlik Kurumu, iş kazasının doğrudan bir sonucu olarak verilen bir yardım olan sürekli iş göremezliği iki kategoriye ayırır. İş kazası sonucu meslekte kazanma gücünü %100 kaybeden bir işçi sürekli iş göremezlik maaşına hak kazanır. Eğer sigortalı işçinin kazanma kabiliyetindeki kayıp %10 ile %100 arasında ancak bundan daha az ise, sürekli kısmi iş göremezlik geliri alacaktır.
SGK, SGK’nın hesaplamasında kazanma kabiliyeti kaybını dikkate alacaktır. Kalıcı tam maluliyet durumunda, sigortalı işçi kazancının %70’ini alır. Sürekli iş göremezlik derecesi %100’den az olan kişiler de sürekli kısmi iş göremezlik ödeneği alma hakkına sahiptir. Sürekli kısmi iş göremezlik ödeneği hesaplanırken önce %100 üzerinden hesaplama yapılır ve daha sonra işçinin engellilik derecesine göre doğru yüzde hesaplanır.
Sigortalı işçinin iş kazası nedeniyle başka birinin yardımına ihtiyaç duyması halinde kendisine ödenen ödenek %85’in altında olamayacaktır. İş kazası tazminatının nasıl hesaplanacağı konusunda diğer yazılarımızdan bilgi edinebilirsiniz.
Sürekli İş Göremezlik Parası ne zaman ödenir?
Bir iş kazası durumunda sigortalıya çalışamadığı günler için geçici iş göremezlik ödeneği ödenir. Geçici ödenek ödendikten sonra, kalıcı bir sakatlık tespit edilirse veya belirlenirse, maaş geçici ödenekten sonraki ayın başında başlar. Örnek olarak, geçici iş göremezlik ödenekleri 21 Aralık’ta sona ererse, maaş 1 Ocak’tan itibaren ödenmeye başlayacaktır.
Bir iş kazası bazen doğrudan ödenek ödenmesini gerektirebilir. Bu gibi durumlarda maaş, kazayı takip eden ayın ilk günü ödenmeye başlayacaktır.
Sürekli iş göremezlik geliri ne zaman sona erer?
Kendi isteği üzerine veya kurumun talebi üzerine, maaş alan bir kişinin kontrol muayenesine katılması gerekir. Kurum tarafından yapılan inceleme sonucunda maluliyet oranının artması halinde sigortalı işçinin geliri yeniden hesaplanır. Ancak yapılan muayenede maluliyet oranının aylık bağlanmasını gerektiren sınırın altında çıkması halinde gelir kesilir.
Kurumun yazılı talebine rağmen muayeneye gitmeyen sigortalı işçinin maaşı takip eden aybaşından itibaren kesilir.
İşçinin geliri, kontrolün yapıldığı tarihten itibaren geri ödenecektir. Kontrol muayenesinin yapıldığı tarihten itibaren 3 ay içinde kontrol muayenesi yaptıran ve sürekli iş göremezliği devam eden işçinin geliri, kesildiği tarihten itibaren yeniden ödenir.
Eğer işçi halen tedavi görüyorsa geliri kesilir. İşçi çalışmaya başladığında maaş kesilmez, ancak tedavinin sona erdiğine ve işçinin işe dönebileceğine dair doktor raporundan önce çalışmaya başlarsa maaş kesilir.
Sürekli İş Göremezlik Başvurusu
Sürekli iş göremezlik tespiti talebi, bulunduğunuz yerdeki Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne yapılmalıdır. Başvurunun işleme alınabilmesi için bazı belgelerin ibraz edilmesi gerekmektedir. Kurum, talep dilekçesi, iş kazası raporu, işyeri giriş sağlık belgesi, epikriz belgeleri ve askerlik terhis belgeleri veya muafiyet belgelerini istemektedir.
Sürekli İş Göremezlik Gelirine İlişkin Yargıtay Kararları
Karar 1
“Mahkemece, davacıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanmasına karar verilmiş ise de, kararın kabulü ile kaza tarihini takip eden aybaşından itibaren gelir bağlanması konusunda bir belirleme yapılması gerektiğinin gözetilmemesi usul ve yasaya aykırı olacaktır.
1 Ekim 2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 3. maddesi yollamasıyla HMK’nın 438. maddesi uyarınca hükmün onanması gerekmiştir.
Sonuç: (2) numaralı bentte yer alan “tarihinden itibaren” ibaresinin kaza tarihini takip eden aybaşı olan “01.02.2003 tarihinden itibaren” ibaresi ile değiştirilmesine, aşağıda yazılı temyiz harcının davalıdan alınarak davacıya verilmesine 18.09.2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. ….”
yargıtay 10. Hukuk Dairesi, 2019/191 E.
Karar 2
Mahkeme kararını, davacının kalıcı sakatlık oranının %27 olduğunu tespit eden Adli Tıp Kurumu 3. İhtisas Kurulu’nun 29.08.2016 tarihli raporuna dayandırmıştır. Bu tür davalarda meydana gelen kazanın iş kazası olduğunun tespiti önemlidir. Mahkeme ya da bir kurum tarafından iş kazasının kabul edildiğine dair bir karar olmaması durumunda, davacı tarafların kalıcı sakatlık düzeylerini belirlemeleri mümkün değildir. Olayın kurum tarafından kabul edilmemesi halinde, mahkeme kurum müfettişlerinin raporlarını mahkemeye sunacak ve davalı kuruma olayın iş kazası olarak kabul edilip edilmediğini soracaktır.
mahkemenin araştırmanın ortaya çıkaracağı sonuca göre karar vermesi gerekirken, bu yönde hüküm tesisi usul ve yasaya uygun değildir” dedi. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi, 2017/544 E., 2019/4558K.
İş kazası bildirmeme cezası hakkındaki yazımızı da okuyabilirsiniz.