Bir işçinin yıllık ücretli izin hakkı kanunla tanınmıştır. Yıl boyunca farklı zorluklarla mücadele eden işçilere çeşitli dinlenme izinleri verilir. Ücretli izinlerle ilgili en sık karşılaşılan soruları bu yazımızda yanıtladık.
Ücretli İzin Nedir?
Ücretli izin, bir çalışanın çalıştığı yıl karşılığında, belirli süreler için ücret ödenerek verilen izni ifade eder. Yıllık ücretli izin devredilemez, bölünemez veya yabancılaştırılamaz. Anayasal olarak korunan bir hak olan ücretli iznin süresi kıdem seviyesine bağlıdır.
Ücretli izin ne zaman kullanılabilir?
Yasa kapsamında ücretli izne hak kazanabilmek için çalışanların en az 1 yıllık deneyime ulaşmış olması gerekmektedir. Kampanya ve mevsimlik işler ücretli izin için uygun değildir. Bir yıldan daha kısa süreli sözleşmeleri olan çalışanlar da yıllık izin hakkından yararlanamazlar.
Yıllık ücretli izin süresi ne kadardır?
İş Kanunu, çalışanın hak ettiği yıllık izin miktarını belirler. Bu düzenleme yapılırken çalışanın yaşı ve kıdemi göz önünde bulundurulur. Maddeye göre yıllık ücretli izin üç döneme ayrılmıştır.
- Beş yıla kadar (beş yıl dahil) hizmeti olan işçiler için yılda çalışılabilecek asgari gün sayısı 14’tür.
- 5-15 yıl arası hizmeti olan işçiler için yılda 20 günden az olamaz.
- Hizmet süresi 15 yıl veya daha fazla olanlar için bu süre 26 günden az olamaz.
Yıllık ücretli izin 18 yaşından küçük veya 50 yaşından büyük işçiler için 20 günden az olamaz. Yönetmelikte “gün” kelimesi hem takvim günlerini hem de iş günlerini ifade etmek için kullanılmaktadır. Ancak yıllık ücretli izin sürelerinin iş günü olarak kabul edildiği açıktır. Hafta sonları ücretli izin hesaplamasına dahil edilmez.
Ücretli izin hesaplanırken sayılmayan günler
Ücretli izin hesaplaması bazı özel günleri de içermelidir. Ücretsiz izin, ücretli iznin bir parçası olan hastalık günlerini veya mazeret günlerini, ihbar sürelerini, yeni iş arama izinlerini veya fesih ihbar sürelerini KAPSAMAZ.
Yıllık İzinde Seyahat İzni
Seyahat izni, yıllık ücretli iznin yerine de kullanılabilir. İşverenler, ücretli izinlerini işyeri dışında bir yerde kullanmak isteyen çalışanlara bu izni vermek zorundadır. Ücretsiz izne yol izni de dahildir. Bu durumda, işverenin seyahat için dört güne kadar ücretsiz izin vermesi gerekir. Çalışanlar, yıllık izinlerini şehir dışında geçireceklerini işverenlerine göstermelidir.
Yıllık izin ücreti nasıl hesaplanır?
Ölüm, istifa veya fesih durumlarında kullanılmayan yıllık ücretli izinleri, çalışanın aldığı son brüt ücrete göre hesaplıyoruz. Bunu hesaplarken fazla mesai, primler veya diğer yardımları dahil etmiyoruz. SGK, işsizlik primleri ve vergi kesintilerini de dahil ediyoruz.
Diyelim ki 15 gün yıllık izni olan bir çalışanın aylık brüt ücreti 3000 TL olsun. Çalışan şirketten ayrılırsa günlük 100 TL ücret alacaktır. 100×15=1500 TL ödeme yapılacaktır.
Kullanılmayan yıllık izinler bir sonraki yıla devreder mi?
Yıllık izninizi bir sonraki yıl için kullanın. Yıllık izin, işçinin dinlenmesini sağlayan ve anayasal olarak korunan bir haktır. İş sözleşmesi devam ettiği sürece ücrete dönüşmez. Yıllık izin tam olarak kullanılmazsa kullanılmış sayılmaz.
Yıllık izin ücreti ne zaman ödenir?
İşverenler, kullanılmayan yıllık izin ücretlerini iş sözleşmelerinin sona erdiği tarihteki brüt ücret üzerinden ödemekle yükümlüdür. Bu ücret, fesih tarihinden itibaren başlayan zamanaşımı süresine tabidir.
Ücretli İzin Formu Nasıl Doldurulur?
Bir işçinin yıllık izin hakkı, tam bir yıl çalıştığında tetiklenir. İşçi yıllık izin talebinde bulunmak için bir form gönderir. Formda işçinin kişisel bilgileri ve izinle ilgili ayrıntılar yer alır. Bu belge, işçi tarafından formu doğru bir şekilde doldurduktan sonra işverene teslim edilir. Bu belge işveren tarafından saklanmalıdır.
İdari izin ücretli mi ücretsiz mi
İdari izin en sık tartışılan izin türüdür. Sadece kamu çalışanları tarafından kullanılabilir. İdari izin süresi, bu izinden yararlanan kamu çalışanlarının izin haklarından yıllık olarak düşülür. Kamu çalışanları çalışmasalar bile maaşlarını alırlar. Kamu çalışanları ve devlet memurları idari izinlerden faydalanabilir.
Kanada Yüksek Mahkemesi’nin Ücretli İzin Kararı -1
“Yıllık izinler kullanılmadığı takdirde iş sözleşmesi sona erdiğinde ücrete dönüşür. Son yüklenici iş sözleşmesini fesheder ve yıllık izinler bu noktada ücrete dönüştüğü için yıllık izin ücreti son yükleniciye düşer. İhbar tazminatı ise son işverenin sorumluluğundadır. Yükleniciler ayrıca bir işçiye ödenen tazminattan da sorumludur. Buna hafta tatili ücreti ve ücret alacağı da dahildir. Fazla mesai ücreti, işçiyi istihdam ettikleri süreyle sınırlıdır. Yüklenici, işverenden yan ödemeleri de tahsil edebilir. Yargıtay 23. Hukuk Dairesi 2020/4579 K. 24.12.2020 tarihli kararı
Kanada Yüksek Mahkemesi’nin Ücretli İzin Kararı -2
Somut olayda davacı avukatı, süre belirtilmeksizin yıllık izin haklarının kullandırılmadığını iddia etmiştir. Mahkemece, ispat yükü kendisinde olan işverenin imzalı yıllık izin defteri veya eşdeğer belge sunmadığı gerekçesiyle, davacının toplam hizmeti esas alınarak dokuz yıllık süre zarfında hiç izin kullanmadığı için 150 gün yıllık izin hakkı olduğu kabul edilmiştir. Davacının HMK’nın 194. maddesine göre davasını somutlaştırması gerektiğinden ve hakimin de kanun gereği (HMK’nın 31. maddesi “Davacının çalıştığı 9 yıl boyunca hiç yıllık izin kullanmamış olması hayatın olağan akışına uygun olmadığından mahkemenin davayı aydınlatma yükümlülüğü bulunmaktadır.” (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 23.12.2020 tarihli kararı – 2020/19805 K. ve 2020/3478 E.
Ücretli iznin varlığı ve kullanılabilirliği hukuk devleti için esastır. Özellikle özel sektörde ücretli izinle mücadele etmek için birçok hile geliştirilmektedir.
