Zamanaşımı, borçlunun belirtilen sürenin sonunda talebi reddetme hakkına sahip olduğu bir kavramdır. Her bir talep için kanun farklı süreler öngörmektedir. Borçlu, bu sürenin geçmesi halinde artık borcunu ödemediğini iddia edebilir. Bu yazımızda özel hukuka ilişkin zamanaşımı sürelerini ve ayrıca her bir alacak türüne özgü süreleri ele aldık.
Sözleşmeden Doğan Alacaklarda Zamanaşımı
Sözleşmeden doğan alacaklar için zamanaşımı süresi genel kural olarak 10 yıldır. Özel bir statüye tabi olmayan her türlü alacak 10 yıl sonra zaman aşımına uğrayacaktır.
Haksız fiiller için zamanaşımı süresi
Haksız fiiller için üç farklı zaman sınırı vardır. Zamanaşımı, zararı ve yanlışı kimin yaptığını öğrendiğiniz tarihten itibaren iki yıl içinde sona erer. Sonradan öğrenme durumlarında zamanaşımı süresi 10 yılın geçmesiyle tetiklenebilir. Daha uzun bir süre öngören ceza kanunlarında da bu durum söz konusu olabilir.
Sebepsiz Zenginleşmede Zamanaşımı
Sebepsiz zenginleşen alacaklar için zamanaşımı süresi, geri isteme hakkının öğrenildiği tarihten itibaren iki yıldır. Geri isteme hakkının daha sonra öğrenilmesi halinde zamanaşımı süresi 10 yıl sonra dolacaktır.
Kıdem Tazminatında Zamanaşımı
Tablolarda kıdem tazminatı ve diğer işçilik alacaklarına ilişkin süreler gösterilmektedir. Yazılarımızda hizmet tespitine ilişkin davalarda zamanaşımı ve iş kazası zamanaşımı hakkında bilgi verilmektedir.
İcra Zamanaşımı
İcra zamanaşımı süresi genellikle davanın düşme süresi ile karıştırılmaktadır. Bir yıl içinde herhangi bir işlem yapılmazsa icra dosyası işlemden kaldırılır. Dosya Uyap tarafından kapatılır ve borçlunun e-Devlet’inde görünmez. Dosyanın düşmesi zaman aşımının dolduğu ya da borcunuzun kalmadığı anlamına gelmez. Basit bir dilekçe ile dosya yeniden açılabilir ve takip başlayabilir.
Bu durum hacizlerin düşmesi ile karıştırılabilir. Daire, arsa vb. taşınmaz mallar üzerindeki hacizler. Bir yıl içinde satış talep edilmemişse haciz düşer. Araçlar ve diğer taşınır mallar söz konusu olduğunda, 6 ay içinde satış talep edilmemişse haciz kaldırılır. Ancak alacaklılar başka bir talepte bulunarak haczi yeniden teminat altına alabilirler.
Zamanaşımı süresi, bir yıllık başvuru süresi veya haciz başvuru süreleri ile karıştırılmamalıdır. İcra zaman sınırı daha uzundur. Genel süre 10 yıldır. Daha kısa bir süre belirleyen özel bir yasaya tabi olmayan alacaklar 10 yıl sonra zaman aşımına uğrar. Buna örneğin kredi borçları dahildir.
Çekler için zamanaşımı süresi
Çek veya senet gibi kambiyo senetlerinden doğan alacaklar için zamanaşımı süresi üç yıldır. Bu süreler geçtikten sonra alacaklı artık senetlerin haczi yoluyla yasal takip başlatamaz. Borca neden olan ilişkiye dayanarak yasal rücu yoluna başvurmak hala mümkündür.
Kira Alacağı Statüsü
Bu süre sözleşme ile belirlenen vade tarihinden itibaren başlar. Bu süre sözleşmede belirtilen tarihte başlar. Örneğin, vade tarihi 15 Nisan 2016 olarak belirlenmiş bir kira borcunun 15 Nisan 2021 tarihine kadar ödenmemesi halinde zaman aşımına uğrar.
Zamanaşımı savunması nasıl gündeme getirilebilir?
Alacaklı, belirtilen süre içinde yasal işlem veya icra prosedürlerini başlatmazsa borç zaman aşımına uğramış sayılacaktır. Alacaklının güçsüz olduğunu iddia ederek kendinizi yanlış bir güvenlik duygusuna kaptırmayın. Alacaklı icra takibi başlatamasa bile, yine de bunu yapabilir. Tüzüğe ilişkin itirazda bulunmanız gerekecektir.
Alacak senede, mahkeme kararına veya çeke dayanıyorsa beş gün içinde itirazınızı yapmalısınız. Diğer tüm icra takiplerinde, ödeme emrini aldıktan sonra itirazda bulunmak için yedi gününüz vardır. Bir davaya iki hafta içinde cevap vermelisiniz.
Bu süreler içinde itiraz etmezseniz, mahkeme statüyü dikkate alamaz. Borç zaman aşımına uğramış olmasına rağmen alacaklıya ödeme yaparsanız, alacağınızı geri alamazsınız. Bu nedenle haklarınızı yasal süreler içinde bilmeli ve kullanmalısınız.
İcra Takibi – Zamanaşımı Süresine Müdahale Eder mi?
Zamanaşımı süresi içinde dava açılması veya icra takibi yapılması halinde alacağın zamanaşımına uğraması pek olası değildir. İcra takibi başladığında zamanaşımı askıya alınır. Bir yıl içinde herhangi bir işlem yapılmazsa ve zamanaşımı işlemeye başlarsa, 10 yıllık süre her yenilemede yeniden başlayacaktır. Dosyanız bir varlık yönetim şirketine devredilmişse zaman aşımına uğramasına izin vermek zor olacaktır. Süre artık 20 yıldır.
Zamanaşımı Süresi ile arasındaki fark nedir?
Belirli bir iş veya işlem üzerindeki hak, kanunda belirtilen süre içinde tamamlanmadığı takdirde kendiliğinden ortadan kalkar. Zaman aşımı süresi geçmiş olsa bile, herhangi bir savunma yoksa yükümlülükler yine de yerine getirilmelidir.
Burada zaman aşımı hakkında sorulabilecek bazı genel sorular yer almaktadır. Yorumcular ayrıca uygulama prosedürleri hakkında da soru sorabilirler. Kendinize iyi bakın. Hoşça kalın.